Câu chuyện doanh nhân hôm nay sẽ là câu chuyện về “Ông chủ McDonald’s (Ray Kroc)-con đường trở thành vua Hamburger”. Mặc dù không phải là người sáng lập, nhưng với việc mua lại cửa hàng bánh của anh em nhà Mc Donald’s vào năm 1961, Ray Kroc đã biến cửa hàng Mc Donald’s trở thành người mở đường cho ngành công nghiệp thức ăn nhanh cho nước Mỹ và thế giới. Kroc được ghi nhận là người có công trong việc mở rộng toàn cầu của McDonald’s, biến nó thành tập đoàn thức ăn nhanh thành công nhất trên thế giới. Ray Kroc được người đời ca tụng là ông Vua Hamburger.
Vậy con đường xây dựng đế chế Mc Donald’s của Ray Kroc là gì? Đâu là bí quyết thành công của ông vua Hamburger Ray Kroc?
Ông tổ của phương thức kinh doanh kiểu Nhật (Matsushita Konosuke)
Vua Hamburger (Ray Kroc) – Con đường xây dựng đế chế McDonald’s
Bạn đọc cũng có thể xem video về bài viết này dưới đây:
Tuổi thơ của Ray Kroc (vua Hamburger)
Raymond Albert Kroc (1902 – 1984), sinh ra tại Oak Park, Illinois, gần Chicago, với cha mẹ là người Mỹ gốc Séc. Ray Kroc lớn lên và dành phần lớn thời gian đầu của mình ở Oak Park. Trong thời kỳ Đại suy thoái, Kroc đã làm nhiều công việc khác nhau như bán cốc giấy, làm cho một đại lý bất động sản ở Florida, và đôi khi chơi piano trong các ban nhạc.
Ray Kroc phát triển và mua McDonald’s
Sau Thế chiến thứ hai, Kroc tìm được việc làm nhân viên bán máy trộn sữa lắc cho nhà sản xuất thiết bị dịch vụ thực phẩm Prince Castle. Ray Kroc đã làm nghề bán này gần hai chục năm liền. Ray Kroc làm chỉ đủ cho một cuộc sống bình thường và hình như ông cũng chấp nhận với những gì mình có. Bởi Ray Kroc đã sang tuổi 52, và ông đã bắt đầu có ý định nghỉ hưu.
Khi doanh số bán máy trộn Multi-Mixer của Prince Castle giảm mạnh vì sự cạnh tranh từ các sản phẩm giá rẻ hơn của Hamilton Beach, Kroc đã rất ấn tượng với Richard và Maurice McDonald, những người đã mua tám chiếc Multi-Mixer của mình cho nhà hàng ở San Bernardino, California và đến thăm họ vào năm 1954. Vào cuối năm 1954, Ray Kroc đến cửa hàng thức ăn nhanh nhỏ tại San Bernadino thuộc bang California, miền Tây nước Mỹ do 2 anh em nhà Richard và Maurice McDonald làm chủ. Ăn thử bánh Hamburger, Ray Kroc thấy rất ngon, lại đơn giản, giá cả phù hợp. Khi trở về nhà, một ý tưởng bất ngờ nhưng vĩ đại đã loé lên trong đầu của ông là, cần phải hợp tác cùng với anh em nhà McDolnald để mở nhiều cửa hàng để phân phối loại bánh này.
Với tài ăn nói khéo léo của một người bán hàng, tiếp thị lâu năm, Ray Kroc đã thuyết phục được hai anh em Richard và Maurice McDonald hợp tác với mình. Theo đó, Ray Kroc (vua Hamburger) được toàn quyền sử dụng tên McDonald’s cho hệ thống ăn nhanh sẽ phát triển theo mô hình nhượng quyền kinh doanh franchising. Richard và Maurice sẽ được hưởng 1% doanh số bán hàng của các cửa hàng này. Công ty “McDonald’s System Inc.” do Ray Kroc điều hành được thành lập.
Nhượng quyền kinh doanh (Franchise) chính là việc bên nhượng quyền cho phép bên nhận nhượng quyền được tự mình tiến hành việc mua bán hàng hoá hay cung ứng dịch vụ theo những điều kiện nhất định đã đề ra và bên nhận tuân theo, phải trả cho bên nhượng quyền một khoản phí.
Bên nhượng quyền (franchisor) phải đảm bảo cung cấp đúng, đủ và hỗ trợ thành viên gia nhập hệ thống đó; còn bên nhận nhượng quyền (franchisee) phải đảm bảo thực hiện theo đúng các khuôn mẫu, tiêu chuẩn nghiêm ngặt của hệ thống, từ cách trang trí đến nội dung hàng hóa và dịch vụ, giá cả được chuyển giao. Các tài sản hữu hình và vô hình khác, như quảng cáo, tập huấn quốc tế và quốc nội cũng như các dịch vụ hỗ trợ khác nói chung được bên nhượng quyền thực hiện, và trên thực tế có thể được bên nhượng quyền yêu cầu, nói chung là đòi hỏi sổ sách kế toán phải được kiểm toán và buộc bên nhận nhượng quyền và/hoặc các đại lý phải chấp nhận việc kiểm tra định kỳ và đột xuất. Nếu không đạt qua các đợt kiểm tra này thì các quyền trong nhượng quyền kinh doanh có thể không được gia hạn hay bị hủy bỏ.
Sau khi hoàn tất thỏa thuận nhượng quyền thương mại với anh em nhà McDonald, Kroc đã gửi một lá thư cho Walt Disney, trong đó có nội dung “”Gần đây tôi đã tiếp quản quyền kinh doanh toàn quốc của hệ thống McDonald’s.” và ngỏ lời hợp tác với Walt Disney, tuy nhiên thương vụ không thành.
Nhà hàng đầu tiên của Ray Kroc, khai trương vào tháng 4 năm 1955 tại Des Plaines, Illinois, Hoa Kỳ. Ông vận động người nhà, họ hàng và bạn bè thân thiết, mỗi người làm chủ một cửa hàng để đồng loạt cho ra đời những nhà hàng McDolnald’s lớn nhỏ khác nhau nhưng giống nhau về cách thức tổ chức, sản phẩm, hình thức, màu sắc biển hiệu theo đúng quy chuẩn của nhượng quyền kinh doanh. Giữa lúc triển vọng kinh tế của Hoa Kỳ không được lạc quan cho lắm, Kroc vẫn bỏ ngoài tai lời nói của người khác, vay tiền để mở rộng cửa hàng; khi mọi người đều nghĩ rằng “bánh mì kẹp thịt bò” mới gọi là burger, Kroc đã mạnh dạn tung ra “Burger phi-lê cá, phô-mai và sốt Tar-tar McDonald’s”. Sự táo bạo và không ngừng đổi mới sáng tạo của Kroc không ít lần khiến những người xung quanh phải trầm trồ, và nó cũng đã được thực tế chứng minh là rất thành công.
Kroc được ghi nhận là đã thực hiện một số thay đổi sáng tạo trong mô hình nhượng quyền thương mại dịch vụ ăn uống. Chủ yếu trong số đó là việc chỉ bán nhượng quyền một cửa hàng thay vì bán nhượng quyền lớn hơn, theo lãnh thổ là điều phổ biến trong ngành vào thời điểm đó. Kroc nhận ra rằng việc bán giấy phép độc quyền cho các thị trường lớn là cách nhanh nhất để bên nhượng quyền kiếm tiền, nhưng trên thực tế, ông cũng thấy rằng bên nhượng quyền đã mất khả năng kiểm soát quá trình và hướng phát triển của chuỗi. Trên hết, và tuân theo các nghĩa vụ hợp đồng với anh em nhà McDonald, Kroc muốn có sự đồng nhất về dịch vụ và chất lượng giữa tất cả các địa điểm của McDonald. Nếu không có khả năng tác động đến những người nhận quyền, Kroc biết rằng sẽ rất khó để đạt được mục tiêu đó. Bằng cách cấp cho bên nhận quyền chỉ một địa điểm cửa hàng tại một thời điểm, Kroc đã giữ lại cho bên nhượng quyền một số biện pháp kiểm soát đối với bên nhận quyền, hoặc ít nhất là những người muốn một ngày nào đó sở hữu quyền đối với một cửa hàng khác.
Các chính sách của Kroc dành cho McDonald’s bao gồm thiết lập các địa điểm ở các khu vực ngoại ô; Các nhà hàng luôn phải được vệ sinh sạch sẽ, và nhân viên phải sạch sẽ, chỉnh tề và lịch sự với trẻ em. Thực phẩm phải có nội dung được chuẩn hóa, cố định nghiêm ngặt và các nhà hàng không được phép làm sai lệch thông số kỹ thuật dưới bất kỳ hình thức nào. Kroc khẳng định sẽ không lãng phí bất cứ thứ gì; mọi hộp đựng gia vị phải được cạo hoàn toàn sạch sẽ. Không có máy hút thuốc lá hoặc trò chơi không hợp lệ nào được phép vào bất kỳ cửa hàng McDonald’s nào.
Trong những năm 1960, một làn sóng chuỗi thức ăn nhanh mới xuất hiện sao chép mô hình của McDonald’s. Kroc trở nên thất vọng nhưng ông vẫn rất kiên trì với mong muốn duy trì một số lượng nhỏ nhà hàng của anh em nhà McDonald. Hai anh em McDonald cũng nhất quán nói với Kroc rằng anh không thể thay đổi những thứ như bản thiết kế ban đầu, nhưng bất chấp lời cầu xin của Kroc, hai anh em chưa bao giờ gửi bất kỳ bức thư chính thức nào cho phép hợp pháp những thay đổi trong chuỗi. Năm 1961, ông mua lại Phần Quyền Lợi 1% doanh thu của anh em nhà McDonald’s với giá 2,7 triệu USD, tính ra để đảm bảo mỗi người anh em Mc Donald’s nhận được 1 triệu USD sau thuế. Việc kiếm được tiền để mua lại rất khó khăn do nợ hiện có từ việc mở rộng. Tuy nhiên, Harry Sonneborn, người mà Kroc gọi là “phù thủy tài chính” của mình, đã có thể huy động được số tiền cần thiết. Mặc dù vấp phải nhiều khó khăn, nhưng việc mua lại Phần Quyền Lợi 1% doanh thu của anh em nhà McDonald’s được xem là quyết định sáng suốt nhất cuộc đời của Ray Kroc, nhờ vậy mà ông làm chủ đế chế McDonald’s, toàn quyền mở rộng đế chế lên tầm quốc tế, đồng thời làm tăng lợi nhuận cho công ty.
Kroc duy trì dây chuyền lắp ráp “Hệ thống Dịch vụ Speedee” để chuẩn bị bánh hamburger (được anh em nhà McDonald giới thiệu vào năm 1948). Ông đã tiêu chuẩn hóa các hoạt động, đảm bảo mọi chiếc bánh burger đều có hương vị giống nhau ở mọi nhà hàng. Ông đặt ra các quy tắc nghiêm ngặt cho các bên nhận quyền về cách thức chế biến thực phẩm, khẩu phần, phương pháp và thời gian nấu, cũng như cách đóng gói. Kroc cũng bác bỏ các biện pháp cắt giảm chi phí như sử dụng chất độn đậu nành trong bánh hamburger. Những quy tắc nghiêm ngặt này cũng được áp dụng cho các tiêu chuẩn dịch vụ khách hàng với nhiệm vụ phải hoàn lại tiền cho những khách hàng có đơn đặt hàng không đúng hoặc những khách hàng phải đợi hơn năm phút mới có đồ ăn. Đây là một trong những chính sách chăm sóc khách hàng rất được lòng khách hàng của ông, cũng như gia tăng thêm uy tín cho McDonald’s. Ray Kroc luôn nhấn mạnh rằng việc làm hài lòng khách hàng là điểm mấu chốt trong kinh doanh. Ai đó đã chỉ cho Ray Kroc cách biến 16 chiếc bánh hamburger thành 18 chiếc, nhưng ý tưởng này ngay lập tức đã bị Ray Kroc từ chối một cách phũ phàng vì ông không muốn giảm quyền lợi của khách hàng, câu chuyện này thể hiện Ray Kroc rất tôn trọng đạo đức kinh doanh.
Kỷ nguyên của McDonald’s được xác lập với những kỳ tích như sau:
- Năm 1963, 100 triệu chiếc bánh mì kẹp thịt đã được bán.
- Năm 1965, đạt được thành tích phát sóng quảng cáo trên truyền hình toàn quốc.
- Năm 1970, 1.000 cửa hàng đã được mở.
- Năm 1978, 5.000 cửa hàng đã được mở.
Vào thời điểm Kroc qua đời (tức là năm 1984), chuỗi McDonald’s có 7.500 cửa hàng tại Hoa Kỳ và 31 quốc gia và vùng lãnh thổ khác. Tổng doanh thu toàn hệ thống của các nhà hàng là hơn 8 tỷ đô la vào năm 1983, và tài sản cá nhân của ông lên tới khoảng 600 triệu đô la.
Theo báo cáo thường niên của McDonald’s năm 2019, McDonald’s có khoảng 38.695 nhà hàng tại 119 quốc gia phục vụ các sản phẩm mang thương hiệu riêng của tập đoàn cho 43 triệu lượt khách mỗi ngày. Đây là chuỗi nhà hàng thức ăn nhanh lớn nhất trên thế giới(Theo dữ liệu của YCharts.com ngày 4 tháng 8 năm 2020).
Đầu tư khôn ngoan vào bất động sản
Mô hình kinh doanh kinh điển của McDonald’s là tập đoàn sở hữu đất tại những vị trí có nhà hàng McDonald’s và ghi nhận một phần đáng kể của tổng doanh thu từ tiền thuê đất mà các bên được nhượng quyền của McDonald’s chi trả. Những khoảng tiền thuê này đã tăng 26% trong giai đoạn từ 2010 đến 2015, chiếm 1/5 tổng doanh thu của tập đoàn trong giai đoạn đó.
Mua San Diego Padres
Kroc nghỉ việc điều hành McDonald’s vào năm 1973. Trong khi đang tìm kiếm những thử thách mới, ông quyết định quay trở lại với bóng chày, môn thể thao yêu thích cả đời của mình, khi biết rằng San Diego Padres đã được rao bán. Tuy nhiên, việc mua bán này đã bị ràng buộc bởi các vụ kiện khi Kroc mua đội với giá 12 triệu đô la, giữ đội ở San Diego vào năm 1974.
Năm 1979, ông giao việc điều hành đội bóng cho con rể của mình, Ballard Smith. “Có nhiều tương lai cho bánh mì kẹp thịt hơn là bóng chày,”.
Thành lập quỹ Kroc để làm từ thiện
Quỹ Kroc đã hỗ trợ nghiên cứu, điều trị và giáo dục về các tình trạng y tế khác nhau, chẳng hạn như nghiện rượu, tiểu đường, viêm khớp và đa xơ cứng. Qũy Kroc được biết đến nhiều nhất với việc thành lập Ronald McDonald House, một tổ chức phi lợi nhuận cung cấp nhà ở miễn phí cho các bậc cha mẹ gần các cơ sở y tế nơi con cái họ đang điều trị.
Năm 1973, Kroc nhận được Giải thưởng Vàng của Viện Hàn lâm Thành tựu Hoa Kỳ.
Hôn nhân – Gia đình
Hai cuộc hôn nhân đầu tiên của Kroc với Ethel Fleming (1922–1961) và Jane Dobbins Green (1963–1968) kết thúc bằng ly hôn. Kroc và Fleming có con gái Marilyn vào năm 1924. Người vợ thứ ba của ông, Joan Kroc, là một nhà từ thiện, người đã tăng đáng kể các khoản đóng góp từ thiện của mình sau khi Kroc qua đời.
Trong văn hóa đại chúng
Việc Kroc mua lại nhượng quyền thương mại McDonald’s cũng như các chiến thuật kinh doanh “kiểu Kroc” của ông là chủ đề trong bài hát “Boom, Like That” năm 2004 của Mark Knopfler.
Kroc là đồng tác giả của cuốn sách Grinding It Out, xuất bản lần đầu vào năm 1977 và tái bản vào năm 2016; nó được dùng làm nền tảng cho một bộ phim tiểu sử về Kroc.
Michael Keaton đã đóng vai Ray Kroc trong bộ phim Người sáng lập năm 2016 của John Lee Hancock. Bộ phim mô tả sự phát triển nhượng quyền thương mại của ông vua Hamburger, sự mở rộng trên toàn quốc và việc mua lại McDonald’s cuối cùng.
Kroc xuất hiện trong loạt phim tài liệu Thực phẩm đã xây dựng nên nước Mỹ trên kênh Lịch sử. Ray Kroc ông vua Hamburger xuất hiện trong chương trình phát thanh BBC World Service trong tập phim “Fast food franchise”, mô tả sự phát triển vượt bậc mà mô hình nhượng quyền của anh ấy đã cung cấp cho ngành công nghiệp đồ ăn nhanh.
16 bài học rút ra từ cuộc đời của Vua Hamburger Ray Kroc
- Nắm bắt ngay cơ hội khi thời cơ đến.
- Nếu thương hiệu đó thực sự tốt, đừng chỉ nhận nhượng quyền, mà hãy mua cả thương hiệu đó.
- Mọi điều khoản hợp đồng đều có thể thương lượng, hãy sáng tạo!
- Hãy đảm bảo quyền kiểm soát hoạt động kinh doanh của bạn
- Sản phẩm quan trọng hơn bất kỳ điều gì
- Tiêu chuẩn hóa các cửa hàng, đảm bảo tính đồng bộ
- Hãy khám phá tiềm năng từ vùng ngoại ô
- Làm hài lòng khách hàng là điểm mấu chốt trong kinh doanh và luôn phải quan tâm đến quyền lợi của khách hàng.
- Kiên trì tới cùng.
- Luôn giữ đạo đức kinh doanh.
- Hãy táo bạo và không ngừng sáng tạo.
- Không chỉ đầu tư vào ngành hàng của mình, hãy chọn lọc và đầu tư khôn ngoan vào bất động sản.
- Nếu bạn cần sử dụng nguồn vốn lớn thì phải có bên mình một giám đốc tài chính giỏi huy động vốn.
- Cho dù là đầu tư vào môn thể thao mà mình yêu thích, hãy xem xét kỹ tính khả thi khi đầu tư.
- Sách, phim, âm nhạc, tài liệu… là những thứ giúp người khác biết về bạn và sản phẩm của bạn nhiều hơn.
- Hãy làm từ thiện để giúp đỡ nhiều người hơn.
Xem thêm:
20 câu nói tinh tuý của Quỷ Cốc Tử
10 BÀI HỌC THÀNH CÔNG TỪ STARBUCKS
